Meerdere baantjes, dat hou je geen leven vol

[Door Leon Bakker] - Eerder deze week volgde ik nog een lezing over Karl Marx bij Crea Theater in Amsterdam. Besproken werd wat de analyse van Marx over de huidige kredietcrisis zei. Het werd een algemene inleiding, waaruit bleek dat Marx als geen ander het kapitalistische systeem poogde te doorgronden en het zodoende ook vanuit de kern wilde veranderen. Spreker was hoogleraar Reuten van de UvA, tevens senator van de SP. Publiek en spreker waren het over eens dat een kapitalistische werkwijze uiteindelijk leidt tot ondermijning van de factor arbeid.
Een logisch vervolg hierop is mijn bezoek op 25 september aan de tentoonstelling ‘Onzeker bestaan’ bij de Turkse arbeidersbond HTIB aan het 1e Weteringsplantsoen te Amsterdam, georganiseerd door FNV Lokaal. Aanleiding is het onlangs verschenen boek met gelijke naam van schrijver Will Tinnemans en fotograaf Chris de Bode. Tijdens de inloop vanaf 18.00 uur is er de bezichtiging van twintig panelen, waarop de rafelrand van de arbeidsmarkt wordt toegelicht en uitgebeeld.
Een uur later wordt de avond geopend door Ans Pelzer (FNV), de coördinator van het project, en de voorzitter van de HTIB, Mustafa Ayranci. Op de panelen staan mensen geportretteerd, die ondanks hard werken de touwtjes moeilijk aan elkaar weten te knopen. Stuk voor stuk voor zichzelf sprekende portretten met enige toelichting over hun situatie. De fotograaf heeft een donkere achtergrond genomen, waardoor de houding en gezichtsuitdrukking geaccentueerd worden. Van deze mensen spreekt een zekere kracht en trots uit, omdat zij de moed hebben zich aan ons te tonen. Hun kwetsbaarheid zetten zij op deze manier om in bewondering voor de volharding die nodig is om positieverbetering te realiseren voor zichzelf en lotgenoten.
Actrice Els Holtzer breng dit verder mooi tot uitdrukking in een vertolking van een van de uitgebeelde personen, waarvan enkelen ook in de zaal aanwezig zijn. Zij vertelt het verhaal van een alleenstaande moeder die als schoonmaakster werkt.
Vervolgens weet Onderweg Naar Morgen-acteur Gürkan Kücscentürk de zaal stil te krijgen met zijn vertolking van schoonmaker Ramazan Gökçe: “Etende passagiers gooien het afval soms gewoon voor je neus op de grond!” Meerdere baantjes, geen erkenning, karig inkomen, dat hou je geen heel leven vol, is de moraal van zijn verhaal.
Het is hierna dan ook goed dat de aanwezigen deze indrukken even kunnen laten bezinken en doorspreken onder het genot van een hapje en een drankje, begeleid door Turkse muzikanten.
Later in de paneldiscussie staat de schoonmaaksector nog model voor misstanden, die werknemers te verduren hebben. Niet mogen klagen, geen organisatiekracht en intimiderende managers. Een SP-politica geeft aan dat onderaanbesteding in de sector is aangepakt, omdat ZZP-ers door de grote schoonmaakbedrijven werden uitgewrongen. Prominente aanwezige is Tweede-Kamerlid Hans Spekman, die vurig het PvdA-standpunt verdedigt dat illegaliteit moet worden bestreden, omdat het uitbuiting in de hand werkt. Een erkend bestaan creëren of perspectief bieden in het land van afkomst. Daarnaast vindt hij dat FNV gemeentes kritischer moet aanvallen op hun sociaal beleid, met gerichtere vragen.
Verder is er nog de algemene negatieve bewondering over het vernuft van werkgevers om de factor arbeid steeds weer te marginaliseren. “Gelijk werk, gelijk loon” is het credo van FNV. Naar mijn gevoel worden de werkgevers wel erg negatief belicht, want men zal toch met hen in conclaaf moeten.
Aan het eind spreek ik nog even Paula van der Veen uit Sneek, een van de personages uit het boek. Zij gaat aankaarten dat het WMO-loket totaal niet uit de verf komt. Ze wordt argwanend bekeken door de gemeente, alsof ze haar hand ophoudt. Terwijl de voorzieningen er juist voor de minder bedeelden zijn. Ze onderhoudt ook nog contact met een andere deelnemer.
Om 21.30 uur wordt de avond afgerond.